ნასესხები ანთროპონიმების შემცველი ჰიბრიდული ტოპონიმების ფონეტიკურ-ფონოლოგიური და სემანტიკური ადაპტაციისათვის სვანურში

ანოტაცია

მრავალრიცხოვანი ნასესხები ანთროპონიმების შემცველ
ჰიბრიდულ (ე. წ. ნაჯვარ) ტოპონიმებზე დაკვირვებამ აჩვენა,
რომ წარმოების მხრივ სიტყვათშეერთებით ნაწარმოებ ტოპონიმ-
კომპოზიტებში ორწევრიანი (ბინომური) მართულმსაზღვრელიანი
სახელები გამოიყოფა. ჰიბრიდულ ტოპონიმთა ძირითად მოდელებში კი ერთ-ერთი კომპონენტი (უმეტესად პირველი,
ანუ ამ შემთხვევაში მატოპონიმებლად გამოყენებული
ანთროპონიმი) შემოსული ჩანს ძირითადად ქართულ-ზანურიდან
(უშუალოდ თუ შუალობით), ხოლო ნაწილი თურქულიდან
(ყარაჩაულ-ბალყარულის, ყუმიხურის... გზით) როგორც ფონეტიკურ-
სემანტიკურად უცვლელი სახით (მაგ.: ალექსანდრე,
არსენა, ნიკოლოზ, პეტრე, როსტომ, სოსლან...), ასევე სხვადასხვა
ფონეტიკური ვარიანტებითა თუ სემანტიკური ნიუანსებით
(სახეცვლილი მონაცემებით). როგორც დადგინდა, თურქულენოვან
ანთროპონიმთა და ზოგადად, -ხან, -ყან, -ბი... ფორმანტებით
მარკირებულ საკუთარ სახელთა ფართოდ გავრცელება
სვანურში განაპირობა ჩრდილო კავკასიის ენებთან _
ადიღეურ-ყაბარდოულთან, ყარაჩაულთან და ბალყარულთან
მეზობლობამ, უშუალო კონტაქტმა, სოციალურ-ეკონომიური,
სამეურნეო, კულტურული და სხვა სახის კონტაქტებმა.
ზოგიერთი ნასესხები ფუძე „გასვანურებულია“, ანუ შეიცავს
სვანური ენისათვის დამახასიათებელ მორფონოლოგიურ
ინვენტარს: პალატალურ, ველარულ თუ ლაბიალურ უმლაუტს,
გრძელ ხმოვანს, ანაპტიქსურ ელემენტს და ა. შ. გარდა ამისა,
ნასესხებ ანთროპონიმთა ერთ ნაწილში საკმაოდ ხელშესახებია
შემდეგი ფონეტიკური პროცესები: აფრიკატიზაცია-დეზაფრიკატიზაცია,
თანხმოვანთა გამჟღერება, გამკვეთრება,
ლ/მ/ნ/რ (სონორ) თანხმოვანთა მონაცვლეობა, რედუქციის
პროცესები მსუბუქ და მძიმე ბირთვებში, ბგერათა ჩართვა-დაკარგვა
და სხვ. იშვიათად, მაგრამ მაინც კნინობითის სუფიქსებით გაფორმებული ნასესხები ანთროპონიმებიც დასტურდება.